Ziekte en arbeid, arbeidsongeschiktheid en uitkeringen; een korte inleiding

door Mr. Mirjam R. Meulenberg-ten Hoor *

Door middel van deze korte inleiding wordt getracht u enige duidelijkheid te verschaffen over de problemen waar u tegen aan loopt bij ziekte en arbeid, arbeidsongeschiktheid en uitkeringen.

Het zal gaan over de rechten en verplichtingen waarmee u te maken kunt krijgen tijdens ziekte en arbeid en de daarbij toepasselijke wetgeving en is dus niet onuitputtelijk.

Deze inleiding zal geen oplossing bieden in individuele gevallen. Voor problemen/vragen met betrekking tot uw individuele situatie kunt u te zijner tijd bij mij terecht.

Inleiding

Door het hebben van een ziekte, zoals sarcoïdose of bijvoorbeeld longfibrose, wordt u geconfronteerd met beperkingen in uw dagelijkse leven en in uw werksituatie. Misschien heeft u zich daarom al ziek gemeld, of gaat u zich misschien op korte termijn ziek melden.

Met de beperkingen ontstaan door uw ziekte, bent u namelijk niet meer in staat uw werkzaamheden te verrichten (al dan niet tijdelijk, al dan niet fulltime). Vanaf het moment dat u zich ziek heeft gemeld, gaat er voor u en uw werkgever een traject van rechten en verplichtingen lopen.

De wetgever heeft dit heel mooi samengevat in de Wet verbetering poortwachter, welke wet als voornaamste doel heeft werknemers bij ziekte zo snel mogelijk weer te laten reïntegreren in hun eigen dan wel aangepast werk en waarvoor de verantwoordelijkheid ligt bij zowel werkgever als werknemer. Met andere woorden, u zult er samen met uw werkgever alles aan moeten doen om zo snel mogelijk weer aan het werk te gaan.

De Wet verbetering poortwachter is geen wet op zich, maar vind men verspreid over diverse artikelen terug in de diverse wetten, zoals de Ziektewet en de WIA (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen). De WIA is de opvolger van de WAO. Het klinkt allemaal mooi, maar, zoals zo vaak, de praktijk en realiteit zijn anders.

Wettelijke bepalingen

Alvorens in te gaan op de praktijk bij ziekte en werk, arbeidsongeschiktheid en uitkeringen wordt een korte uitleg over de diverse wetten (en de afkortingen van deze wetten) die hierbij een rol spelen gegeven:

• ZW: Ziektewet: heel vroeger kwam je als je ziek was in de Ziektewet; je moest je dan melden bij het GAK (thans UWV) en via het GAK kreeg je ziekengeld. Reeds in 1996 kwamen er diverse wijzigingen in het ziektewet-traject: de werkgever werd verantwoordelijk voor het eerste ziektewetjaar, hetgeen inhield dat werknemers gedurende het eerste ziektewetjaar recht hadden op doorbetaling van loon.
  De verantwoordelijkheid voor reïntegratie werd al gedeeltelijk bij werkgever en werknemer gelegd. Slechts uitzonderingsgroepen konden en kunnen ook nu nog een beroep doen op de Ziektewet; de Ziektewet is een soort vangnet-regeling geworden.
• WAO: Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering: een veelbesproken wet die nog geldt voor die mensen die vòòr 1 januari 2004 ziek zijn geworden; de wachttijd voor de WAO is enige jaren geleden op twee jaar gesteld.
  Dit betekent dat de werkgever gedurende twee jaar het loon dient door te betalen. Ook in het kader van de WAO rust op zowel werkgever als werknemer een reïntegratieverplichting gedurende en soms ook nog na afloop van die twee jaar onafgebroken ongeschiktheid.
  Per 1 januari 2006 is de WIA van kracht geworden, de opvolger van de WAO.
• WIA: Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen: Uitgangspunt van de regeling is de geschiktheid van de werknemer; er wordt dus niet meer gesproken over ongeschiktheid. Dit is alleen het geval als er sprake is van overduidelijke volledige en duurzame arbeidsongeschiktheid. De WIA kent diverse uitkeringen bij (on)geschiktheid: de WGA en de IVA.
• IVA: Regeling inkomensvoorziening volledig arbeidsongeschikten: deze regeling geldt voor die groep werknemers bij wie volledige en duurzame arbeidsongeschiktheid is vastgesteld: herstel is uitgesloten dan wel op de lange termijn is slechts een geringe kans op herstel. Voor deze werknemers bestaat recht op een IVA-uitkering van 70% van het dagloon; dit is recent verhoogd naar 75% (het dagloon wordt normaal gesproken afgeleid van het loon dat de werknemer verdiende in het jaar voor dat hij ziek werd).
• WGA: Regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten: deze regeling geldt voor die groep werknemers die hetzij gedeeltelijk hetzij volledig maar niet duurzaam arbeidsongeschikt zijn.
  Onder deze regeling vallen drie soorten uitkeringen: de loongerelateerde uitkering, de loonaanvullingsuitkering en de vervolguitkering.
• Art. 7:629 BW (Burgerlijk Wetboek): in dit artikel is de loondoorbetalingsverplichting van de werkgever tijdens ziekte opgenomen
• Art. 7:658a BW: in dit artikel zijn de reïntegratieverplichtingen van de werkgever opgenomen; een deel van deze verplichtingen komen overigens ook weer terug in de WAO respectievelijk de WIA.
• Art. 7:660a BW: in dit artikel zijn de reïntegratieverplichtingen van de werknemer opgenomen. Ook deze komen weer terug in de WAO respectievelijk de WIA.

In theorie zijn deze regels mooi, maar wat betekenen deze regels eigenlijk voor u in de praktijk, met andere woorden: wat gebeurt er nu als u zich ziek meldt?
U voelt zich al langere tijd niet lekker, u bent snel vermoeid, haalt net het einde van de dag en bent nauwelijks tot meer in staat dan werken; thuisgekomen, heeft u geen energie meer voor andere dingen. Als het uiteindelijk echt niet meer gaat, meldt u zich ziek bij uw werkgever. U weet op dat moment nog niet wat u mankeert; u gaat naar de huisarts, u gaat nog een keer naar de huisarts en uiteindelijk wordt u doorverwezen naar een specialist.
Zoals u allen ongetwijfeld weet gaat hier enige tijd over heen. En daar doet zich het eerste probleem al voor: op grond van de verplichtingen van u en uw werkgever bij ziekte, kunnen u noch uw werkgever de uitslagen van de diverse onderzoeken afwachten.
Op grond van de Wet verbetering Poortwachter moet er direct gehandeld worden! Concreet betekent dit:

• werkgever geeft uw ziekmelding door aan de Arbo-dienst (werkgevers zijn verplicht zich aan te sluiten bij een Arbo-dienst).
• U krijgt een oproep van de arbo-arts om zich bij hem/haar te melden;
• Na het gesprek bij de arbo-arts moet de arbo-arts al heel snel gaan bepalen of er sprake zal zijn van kortdurend dan wel langdurend verzuim; bij langdurend verzuim moet hij binnen een paar weken een zogenaamde probleemanalyse opstellen waarin hij aangeeft wat uw beperkingen zijn en of u al dan niet geheel dan wel gedeeltelijk en op welke termijn in uw eigen werk dan wel in aangepaste werkzaamheden kunt hervatten;
• de arbo-arts moet dus adviseren aan de werkgever of u wel of niet ziek bent;
• In de tussentijd bent u mogelijk al opgeroepen door uw werkgever; hij heeft namelijk in het kader van zijn reïntegratieplicht de verplichting op korte termijn een plan van aanpak op te stellen samen met u,   werknemer;
• U hebt als werknemer de plicht mee te werken aan het opstellen van het     plan van aanpak, tenzij u een “deugdelijke” reden hebt om dit niet te doen; dit wordt niet al te snel aangenomen;
• In het plan van aanpak moet u samen met uw werkgever aangeven wanneer u denkt het werk weer te hervatten, volledig of gedeeltelijk, uw eigen werk of aangepast werk;
• De verplichting van de werkgever gaat heel ver; indien hij u niet kan reïntegreren binnen het eigen bedrijf, heeft hij de plicht u te reïntegreren in een ander bedrijf;
• Voor u geld de plicht actief aan uw reïntegratie mee te werken en u actief op te stellen;
• De voor u en uw werkgever geldende reïntegratieverplichtingen lopen als een rode draad door het gehele ziektetraject en kunnen zelfs nawerking hebben na afloop van 104 weken onafgebroken arbeidsongeschiktheid;
• Het zonder deugdelijke reden niet meewerken aan uw reïntegratie kan tot arbeidsrechtelijke sancties leiden, zoals opschorting dan wel stopzetting loonbetaling en in extreme gevallen tot ontslag;
• Ook voor de werkgever zijn er sancties indien hij zich niet voldoende inspant om u te reïntegreren, zoals het langer doorbetalen van loon (dus na afloop van de 104 weken);
  Ook kunt u uw werkgever (via de rechter) aanspreken indien hij onvoldoende reïntegratie-inspanningen verricht;
• Indien u en uw werkgever het niet eens zijn over uw al dan niet gehele herstel ofwel over de vraag of aangeboden arbeid wel of niet passend is, kunt u een deskundigenoordeel hierover vragen bij het UWV;
• Indien u langdurig arbeidsongeschikt blijft, dient u uiterlijk 3 maanden voor afloop van de genoemde104 weken een aanvraag voor een WIA- uitkering in te dienen.

Zoals gezegd kunt u al aan het begin van uw ziekmelding de eerste problemen verwachten ten aanzien van de vaststelling of u wel of niet ziek bent. Zeker als u nog niet weet dat u sarcoïdose heeft, zal een arbo-arts snel van mening zijn dat u weer kunt werken.

Echter, ook als bij u deze diagnose wel al is gesteld en daarmee een verklaring is gevonden voor uw klachten, zult u de arbo-arts en daarmee uw werkgever, en te zijner tijd mogelijk de verzekeringsarts van het UWV, ervan moeten overtuigen dat u wel degelijk beperkingen heeft waardoor u uw werk niet of slechts gedeeltelijk kunt verrichten dan wel slechts in staat bent tot het verrichten van aangepaste arbeid.

Samenvatting

Sarcoïdose is een aandoening die vaak moeilijk te herkennen is en daarmee gepaard gaande klachten worden vaak niet erkend of worden niet op hun juiste waarde geschat.

Het is juist op dit punt dat u al snel met problemen geconfronteerd kunt worden bij werkgever, arbo-arts en verzekeringsarts (UWV) vanaf het moment dat u zich met dergelijke klachten heeft ziek gemeld.

De wijze waarop hieraan vorm wordt gegeven zal in overleg nog ingevuld worden. Voor individuele problemen kunt u al bij mij terecht. Telefoon- en adresgegevens treft u onderstaand aan.

* Mr. Mirjam R. Meulenberg-ten Hoor is werkzaam bij Van Dort Letselschade te Maastricht en is gespecialiseerd in het sociale zekerheidsrecht.
Daarnaast houd zij zich onder andere ook bezig met arbeidsrecht, ambtenarenrecht en familierecht.
Voor dat zij toetrad tot de advocatuur in november 2004, was zij gedurende 13,5 jaar werkzaam bij het UWV (voorheen GAK) als juridisch medewerker bezwaar en beroep; in deze functie behandelde zij bezwaar- en beroepszaken op het gebied van ZW, WAO, WW, Wet REA.
Daarna was zij gedurende ruim 3 jaar werkzaam als senior juridisch medewerker bij een groot re-integratiebedrijf.

 

Contact: Van Dort Letselschade
mr. Mirjam R. Meulenberg-ten Hoor
Spoorweglaan 12
6221 BS Maastricht
T 043-3540041
e-mail: m.meulenberg@van-dort.nl

 

Lijst van afkortingen

UWV : Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen

ZW: Ziektewet

WAO: Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering

WIA: Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen

IVA: Regeling inkomensvoorziening volledig arbeidsongeschikten

WGA: Regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten

BW: Burgerlijk Wetboek